Het Mensa Fonds erkent, stimuleert en communiceert excellentie in menselijke intelligentie in Nederland.
Vergelijk de missie van de Amerikaanse Mensa Foundation: ‘The Mensa Foundation recognizes, encourages and communicates excellence in intelligence globally through education, research and recignition proams.
Visie (wat willen wij bereiken)
Het Mensa Fonds heeft als doel het verwerven en verspreiden van kennis met betrekking tot hoge algemene intelligentie (veelal benoemd als hoogbegaafdheid), belangenbehartiging ten behoeve van mensen met een hoge algemene intelligentie en aanmoediging van bijzondere prestaties door of ten behoeve van mensen met een hoge intelligentie binnen Nederland of in samenwerking met Mensa Fondsen in andere landen.
Een van de wijzen waarop we dat willen realiseren is het verlenen van ondersteuning
Het Mensa Fonds ondersteunt initiatieven die passen bij de statutaire doelstelling van de stichting. Dit kan in de vorm van een financiële bijdrage zijn of door het verspreiden van kennis van hoogbegaafdheid.
Hieronder volgen een aantal initiatieven die financieel, publicitair of anderszins ondersteunt worden of werden door het Mensa Fonds.
Onderstaande bloemlezing wordt binnenkort aangevuld met recente projecten die wij hebben ondersteund. Zie ook recent het videoproject in Friesland ‘Excelleren onder voorwaarde‘ en de documentaire ‘Ongewoon hoogbegaafd‘ van Emmi Visser.
Publieksversie proefschrift begin 2019
Goed nieuws! Begin 2019 zal naar verwachting de publieksversie van het proefschrift Gelijkheid troef in het Nederlandse basisonderwijs van dr. Willy de Heer bij uitgever Eburon verschijnen.
Deze uitgave is mede gefinancierd door het Mensa Fonds.
Boek hoogbegaafdheid voor leken
Dit boek is met name bedoeld voor ‘leken’, die in korte tijd meer willen weten wat het betekent om hoogbegaaf te zijn en wat de invloed van hoogbegaafdheid zijn op vesrchillende levensdomeinen en verschillende levensfasen..
Het boek wordt geschreven door Janet van Horsen. Publicatie wordt in de tweede helft van 2019 verwacht.
Deze uitgave wordt mede gefinancierd door het Mensa Fonds.
Samenvatting DabrovskiCongres
Korte samenvatting
Studiereis International Dabrowski Congress 2014
Lotte van Lith
Met plezier doe ik verslag van mijn studiereis naar het elfde Internationale Dabrowski Congres (24-26 juli, Canmore). Met steun van o.a. Stichting Mensa fonds heb ik als spreker deel kunnen nemen aan deze conferentie. Hiermee beoogde ik mijn onderzoeksactiviteiten verder te kunnen ontplooien, Dabrowski’s Theorie van Positieve Desintegratie (TPD) kent hierbij een centrale rol. Het thema van deze conferentie betrof: Creativity, transforming perceptions of reality. Deelnemende deskundigen waren onder andere Linda Silverman, Bill Tillier en Sal Mendaglio. In een prachtige omgeving, tussen de Rocky Mountains, heb ik sprekers en bezoekers ontmoet. Vrijwel iedereen waar ik mee gesproken heb, was om meerdere redenen intrinsiek zeer gemotiveerd méér van Dabrowski’s visie te ontdekken. Bezoekers bestonden o.a. uit hoogintelligente volwassenen en kunstenaars, ouders van hoogintelligente en hooggevoelige kinderen, academici, onderwijzers en therapeuten gespecialiseerd in begaafdheid. Ik deel een kleine greep uit de programmering en mijn ervaringen.
Niet verwonderlijk waren relatief veel lezingen gericht op het begrip van creativiteit binnen persoonlijkheidsontwikkeling en als manifestatie of karakteristiek van begaafdheid. Er werd aandacht besteed aan ‘kleine’ en ‘grote’ vormen van creativiteit, zodoende bewustwording van creatieve uitingen in het oplossen van alledaagse problemen binnen onderwijs –en opvoedingsetting te stimuleren. Aandacht voor creativiteit biedt volgens Susan Daniels een belangrijke stimulans in de ontwikkeling van begaafdheid en het ondersteunt een algemeen gevoel van welzijn en veerkrachtigheid. Meermaals rees de vraag welk type onderzoek valide inzicht zou kunnen bieden in ‘over excitabilities’ als identificatiemiddel van begaafdheid. Zowel door bezoekers als sprekers werden ‘over excitabilities’ benoemd als veelzeggend kenmerk van begaafdheid. Er bestond geen consensus in hoeverre ‘giftedness’ specifiek verwees naar hoge intelligentie. Aannamen en praktijkervaringen suggereerden dit verband wel regelmatig, naast het actief betrekken van creatief-artistieke vaardigheden en talenten. Bill Tillier benadrukte dat kennis van de theorie ontwikkeld wordt door ‘terug te gaan’ naar de primaire bronteksten. Daarnaast is het in wisselwerking met het persoonlijke leven dat de ideeën van Dabrowski betekenis krijgen. Benadrukt werd verder dat het gelaagdheidsprincipe uit de TPD consequenter onderdeel zou kunnen zijn van onderzoek naar en representatie van Dabrowski’s werk. Mogelijk ligt hier een potentiele verdieping van het begrip dat er nu bestaat van de ‘overexcitabilities’. In sommige lezingen werd er tevens verwezen naar de differentiatie die er binnenin individuele begripsvorming en beleving kan bestaan en welke ontwikkelmogelijkheden dit kan bieden. Linda Silverman deelde haar onderzoeksgegevens rondom empathie. In profielomschrijvingen van hun hoogintelligente kinderen verwezen ouders vaak naar het empathisch vermogen dat het gedrag en de interesses karakteriseerde. Dit ging in Silverman’s onderzoek gepaard met hoge emotionele gevoeligheid. Krystyna Laycraft refereerde naar terminologie uit complexiteitsstudies om de ontwikkeling vanuit ‘chaos naar orde’te relateren aan de door Dabrowski geschetste ‘positieve desintegratie’. Zij deed hierbij onderzoek naar de emotioneel-cognitieve groei van creatief-begaafde adolescenten. Mijn lezing over Etty Hillesum en het overstijgen van rigide tegenstellingen in een proces van persoonlijke ontwikkeling en zingeving werd positief ontvangen. Met als bijzondere herinnering de waardering die Joanna Dabrowski hierover uitsprak. Sommige besprekingen hadden mijn inziens meer aandacht kunnen besteden aan de onderliggende ideeen van de experts over de centrale onderwerpen. Boeiend waren de lezingen waarbij een persoonlijk verhaal actief geintegreerd werd met de groei zoals geschetst in de TPD. Professioneel bood deze studiereis een verdiepende inbedding van de theorie binnen verschillende disciplines (psychologie, pedagogiek, filosofie). Daarnaast ervoer ik persoonlijk een stimulans Dabrowski’s teksten secuur te bestuderen en mijn interpretatie verder uit te bouwen. We hebben de mogelijkheid besproken om in 2015 dit Internationale congres in Nederland te organiseren. Ik hoop mede-enthousiastelingen en sponsors te vinden voor de realisatie van dit plan. In navolging van het congres is de facebookpagina Dabrowski International geopend. Hierop kunnen de discussies naar onderwerp voortgezet worden. Via social media en een Internationaal congres kan het debat rondom de theorie en de relatie tot begaafdheid ook met en binnen Europa gestimuleerd worden. Naast specialisatie in de onderwerpen hoge intelligentie, persoonlijkheidsontwikkeling en creativiteit, is het mijn inziens zinvol te bevragen wat de raakvlakken zijn tussen deze onderwerpen en wat dit betekent voor een breed, gelaagd, relationeel en ontwikkelgericht begrip van begaafdheid. Het was verder uniek en verrijkend om te zien welke betekenis Dabrowski als persoon, academicus, therapeut en vriendvoor participanten heeft (gehad). Ik voel mij geinspireerd door de ontmoeting met en ervaring van de medesprekers – en bezoekers. Ik kan terugkijken op een bijzondere reis en uitkijken naar de wegen die hierop volgen, waaronder de vervolglezingen!
Deze studiereis is mede gefinancierd door het Mensa Fonds. Bij een aantal vervolglezingen in Nederland heeft het Mensa Fonds ondersteuning verleend.
Hoogbegaafde senioren herkennen
Stichting Mensa Fonds ondersteunt projecten die bij haar doelstellingen passen met subsidies. Speerpunt voor 2015 is ‘Grijs Goud’ – de oudere hoogbegaafde. In dat kader zijn we blij dat we het volgende project van het IHBV mede mogelijk kunnen maken.
Tekst voor website Mensa Fonds, aangeleverd door het IHBV 20 november 2014 ‘Hoogbegaafde senioren herkennen’.
Enkele jaren geleden ontstond bij het IHBV (Instituut Hoogbegaafdheid Volwassenen) het besef dat er voor hoogbegaafde senioren nog geen aandacht is. Wereldwijd is dit thema nog nergens aan de orde geweest. Het IHBV ontdekte dat er behoefte is aan meer kennis over én aandacht voor deze doelgroep. De behoeften van hoogbegaafden bleken grotendeels te overlappen met die van hoger opgeleide en meer nieuwsgierige ouderen in het algemeen. Aandacht voor hoogbegaafde ouderen zou zo dus ten goede kunnen komen aan een grotere doelgroep. De hoogbegaafde ouderen zijn te zien als ‘sensorpalen’ bij wie problemen als eerste zichtbaar worden, net zoals dat in het onderwijs het geval is met hoogbegaafde leerlingen.
Het IHBV heeft een projectplan opgesteld om meer aandacht te krijgen voor hoogbegaafde senioren. Het doel is dat ze zichzelf gaan herkennen, dat hun omgeving hen herkent én dat zo hun specifieke behoeften beter in kaart gebracht worden. De tijd lijkt hier rijp voor omdat ook meer aandacht begint te komen voor andere minderheidsgroepen onder ouderen, zoals mensen met een allochtone achtergrond of homoseksuelen.
De omvang van de primaire doelgroep wordt geschat op 200.000 mensen: de 5% met een IQ hoger dan 125 van de ca. 4 miljoen Nederlanders die 65 jaar of ouder zijn (in 2014 23,5% van de totale bevolking). Dat aantal zal door de vergrijzing de komende decennia alleen maar groeien. Hierbij kunnen hoger opgeleide en nieuwsgierige ouderen worden opgeteld. Daarnaast is er de secundaire doelgroep: de mensen die – al dan niet in de zorg – werken met ouderen en mantelzorgers.
Vanuit verschillende bronnen bestaan aanwijzingen dat slimmere, hoger opgeleide en meer nieuwsgierige ouderen andere behoeften hebben dan de gemiddelde oudere. Voor deze groep bestaat thans nog onvoldoende aandacht. Veel van deze ouderen weten zelf nog niet dat zij niet de enigen zijn met andere behoeften dan gemiddeld, en zijn daardoor eenzamer dan nodig is.
Om deze groep (meer) zichtbaar te maken wil het IHBV een serie van in totaal zeven tot tien portretten laten schrijven van hoogbegaafde senioren, in combinatie met korte filmfragmenten. Met dat materiaal, dat openbaar beschikbaar komt, wordt op relevante plaatsen op diverse manieren bekendheid gegeven aan de doelgroep hoogbegaafde ouderen, en hun behoeften.
Het Mensafonds heeft de aanvraag voor financiering van de eerste twee portretten gehonoreerd.
Vanuit het IHBV wordt het overige deel van dit project binnenkort ingediend voor subsidie bij andere fondsen.
Gezien de aard van de doelgroep en de taboes die er nog steeds zijn rond de doelgroep en het thema hoogbegaafdheid, is gekozen voor een professioneel auteur. Zij is gespecialiseerd in het schrijven van portretten en heeft in 2011 een boek gepubliceerd met portretten van hoogbegaafde volwassenen: ‘Ongekend hoogbegaafd’ door Jacqueline Lucas.
Het beoogde resultaat van het gehele project is dat ouderen zichzelf kunnen herkennen als hoogbegaafd en dat zij hun behoeften beter kunnen benoemen. Daarnaast zal er bij mantelzorgers, professionele verzorgers en bij professionals zoals artsen ouder en geneeskundigen.
De serie is mede mogelijk gemaakt met ondersteuning van het Mensa Fonds.
Succesvolle tweede editie editie BPS-leerlingenconferentie
Op 23 januari 2015 vond de tweede conferentie voor BasisProfiel-scholen plaats, die speciaal voor hoogbegaafde leerlingen was georganiseerd. Dit jaar was de Universiteit Utrecht gastheer van de conferentie, ongeveer 130 leerlingen en docenten kwamen samen op Science Campus De Uithof van de universiteit.
De leerlingen namen deel aan interactieve lezingen van hoogleraren over diverse onderwerpen zoals nanotechnologie, de geschiedenis en dilemma’s van een verenigd Europa, immunologie, leiderschap in crisissituaties, klimaatverandering en de bronnen van de Hobbit. Ook waren er masterclasses, onder andere over 3D-printen en journalistiek schrijven. En er was aandacht voor metacognitieve vaardigheden met een workshop Denklessen van het Theresialyceum.
De deelnemers waardeerden de conferentie met een 8. Enkele reacties van deelnemers:
- De lezingen waren erg leuk, interessant en leerzaam!
- Ik vond het een zeer leuke ervaring. Ik zit nu in de 3e klas en deze conferentie helpt mij met mijn keuze voor de profielkeuze.
- Zeker erg leuk voor leerlingen, maar ook voor docenten en voor herhaling vatbaar (reactie docent)
- Leuk, leerzaam, goed voor mijn slimme leerlingen (reactie docent)
Een aantal reacties van de sprekers:
- Ik vond het heel leuk om te doen. Deze kinderen willen gewoon het naadje van de kous weten en dat is erg leuk en inspirerend. Het viel me ook op dat ze respectvol met elkaar omgingen en totaal niet bezig waren met slim overkomen of elkaar aftroeven. Ze willen gewoon weten hoe het zit!
- Het was erg leuk om te doen en ik kreeg enthousiaste vragen. Het enthousiasme van deze leerlingen zien we helaas maar weinig bij onze reguliere studenten en ik heb daar bijzonder van genoten.
- Wat me ook opviel was dat er niet alleen vragen werden gesteld, maar ook aanvullingen werden gegeven op de inhoud van de lezing – erg leuk!
Ik vond het een groot genoegen om te doen: ook zulke goede vragen, uit zulke jonge monden te horen, het was inspirerend. De vragen van de leerlingen hadden vooral betrekking op de inhoud van de lezing, en we liepen nog zwaar uit ook; er was veel belangstelling.
Over de conferentie
Het doel van de conferentie is om leerlingen verdiepende en/of verbredende kennis op vele gebieden aan te bieden, om de leerlingen inzicht en inspiratie te bieden als het gaat om wetenschap en beroepenmarkt (inclusief hun rol in de maatschappij van de toekomst), om te zorgen dat leerlingen elkaar ontmoeten, en om te zorgen voor een boost in hun zelfvertrouwen door de – voor hen – niet-alledaagse manier van les krijgen.
De conferentie werd mogelijk gemaakt door de Universiteit Utrecht, BrightLights en het Mensa Fonds.
Bijlage 1 Het programma
In drie rondes van elk 1,5 uur werden interactieve lezingen en masterclasses aangeboden:
– Leiderschap in crisissituaties – Paul ‘t Hart (hoogleraar bestuurskunde)
– Masterclass Journalistiek schrijven – 7Days/BrighLights
– Oudengelse sporen in Tolkiens The Hobbit – Thijs Porck (Engelse Taal en Cultuur)
– Denklessen: ontdek je talenten (metacognitieve vaardigheden) – Marlies Barthel (Theresialyceum)
– Na, na, na, nano – Andries Meijerink (hoogleraar Scheikunde van de Vaste Stof)
– Astrobiologie en hoe zoeken we naar het ontstaan van leven in de ruimte – Inge Loes ten Kate (Planeetwetenschapper en Astrobioloog)
– Hoe maak je een taal in 10 makkelijke stappen? – Marc Oostendorp (hoogleraar Taalkunde)
– Onze afweer als friendly fire – Linde Meyaard (hoogleraar Immuunregulatie)
– Je genen, je toekomst? – Nine Knoers (hoogleraar Klinische Genetica)
– Geheugen en synaptische plasticiteit – Casper Hoogenraad (hoogleraar Celbiologie)
– Armoede en Rijkdom in de wereld – Jan Luiten van Zanden (hoogleraar Economische geschiedenis)
– Klimaatverandering – Hans Oerlemans (hoogleraar Meteorologie)
– Europa – Mathieu Segers (Assistant Professor of International Relations and European Integration)
– Masterclass 3D-printen – Manon Mostert
De conferentie is mede mogelijk gemaakt door het Mensa Fonds.
Bright Lights
Voor de instelling Brightlights heeft Mensa Fonds een subsidie toegekend vanwege de ondersteuning van een van onze maatschappelijke doelstellingen en die als volgt is onderbouwd:
BrightLights.nl is een online magazine en ontmoetingsplaats ontworpen en onderhouden door hoogbegaafde jongeren. Naast het magazine organiseert BrightLights inhoudelijke activiteiten bij bedrijven, kennis- en overheidsinstellingen en maatschappelijke organisaties en bevordert zo een beter begrip voor en integratie van de hoogbegaafde jongeren in de samenleving. In 2013 initieeerde en organiseerde BlrightLights samen met andere jongerenorganisaties LAKS, JOB, FNVJong en CNV Jongeren de leerlingenmanifestatie De Stem van Talent. Het manifest dat talent in Nederland echt verder moet helpen werd aangeboden aan de staatssecretaris van Onderwijs Sander Dekker.
De redactie van BrightLights is een enthousiaste groep jongeren die hard werkt aan BrightLights.nl. Deze bestaat uit Wiebke, Yara, Sander, Chagajeg, Michèle, Nathalie, Grieke, Narita, Anneloes en Lucie en zij worden begeleid door eindredacteur Leon.
BrightLights is op initiatief van het ministerie van OCW ontwikkeld door jongeren en professionals. In het voorjaar van 2013 is het project onder de verantwoordelijkheid gekomen van de stichting BrightLights. Het bestuur van de stichting bestaat uit Anita Wuestman, Pieter Hettema, Rolf Schreuder en Dolores Leeuwin (bekend van Het Klokhuis en ambassadeur van BrightLights).