Het juryrapport kunt u hier downloaden
Inleiding
Het Mensa Fonds – opgericht in 2013 – heeft ten doel:
a.
het verwerven en verspreiden van kennis met betrekking tot hoge
algemene intelligentie (veelal benoemd als hoogbegaafdheid),
belangenbehartiging ten behoeve mensen met een hoge algemene
intelligentie en aanmoediging van bijzondere prestaties door of ten
behoeve van mensen met een hoge intelligentie binnen Nederland of in
samenwerking met Mensa Fondsen in andere landen; en
b. het
verrichten van alle verdere handelingen die met het vorenstaande in de
ruimste zin verband houden of daartoe bevorderlijk kunnen zijn.
De
jaarlijkse uitreiking van de Mensa Fonds awards, inmiddels voor de 3e
maal, is hiervoor een belangrijk instrument. Awards worden toegekend aan
individuen of organisaties die een bijzondere rol hebben gespeeld in
het leven van mensen met een hoge algemene intelligentie in 3
categorieën: Maatschappij, Onderwijs en Werk. Drie speerpunten zijn van
groot gewicht voor het toekennen van individuele awards:
1. Zichtbaar maken van de betekenis van hoge algemene intelligentie voor de samenleving
2. Steunen van best practices om zeer hoge intelligentie optimaal te benutten
3. Bijdragen aan een positieve beeldvorming over hoogbegaafdheid en maatschappelijke kansen.
Uit
een groot aantal bijzondere voordrachten die via de Mensa Fonds website
werden ingediend, koos de jury ook voor 2015 9 bijzondere genomineerden
uit. Dit rapport beschrijft waarom deze kandidaten genomineerd zijn. De
bekendmaking van de award winnaars vindt plaats op zaterdagmiddag 7
november a.s.
Categorie Werk
1 Danielle Krekels
Danielle
Krekels is de bedenker van een methode waarmee onder meer iemands
hoogbegaafdheid concreet wordt gemaakt (de methode werd niet gemaakt om
HB te detecteren, maar had wel dit belangrijke neveneffect). Deze
KernTalentenmethode heeft al vele hoogbegaafden geholpen om duurzaam een
plek in het werkzame leven te vinden. Zij heeft er gedurende 25 jaren
zonder enige vorm van subsidie aan gewerkt. Zij publiceerde er 2 boeken
over en wordt regelmatig als spreker gevraagd op congressen en symposia.
Danielle
Krekels ontdekte de methode in 1989 bij het zoeken, screenen en
selecteren van ingenieurs. Ingenieurs bleken een verrassend
vergelijkbare speelvoorkeur te hebben in hun kindertijd. Deze
vaststelling was de aanleiding voor verder onderzoek. Danielle Krekels
ondervond dat je favoriete kinderspelletjes alles zeggen over je
dieperliggende, natuurlijke talenten. Ze ontdekte 23 KernTalenten, met
elk hun eigen specifieke componenten.
Wereldwijd ruim 10.000 analyses
met diepte-interviews leidden tot de ontwikkeling van een online
vragenlijst met een hoge betrouwbaarheidsindex.
KernTalenten
weerspiegelen je aard, je potentieel én je intrinsieke motivatie.
KernTalenten zijn je natuurlijke aanleg, je set van sterke en minder
sterke eigenschappen. Ze bepalen meteen ook de mogelijkheden waarover je
beschikt: je originele potentieel, je aangeboren sterktes en zwaktes.
Samen vormen ze de ‘blauwdruk’ van je persoonlijkheid. Deze bevindt zich
nog onder de laag van klassieke talenten, aanleg, competenties en
vaardigheden. Externe factoren beïnvloeden de ontwikkeling van je
persoonlijkheid. Maar je echte kern: ‘de aard van het beestje’ verandert
nooit wezenlijk. Je ‘blauwdruk’ is dus niet beperkend of compleet
determinerend, maar geeft toch wel de grenzen aan van je
ontwikkelingsmogelijkheden en je zin er iets mee te doen: je maximale
positieve rekbaarheid.
Met deze KernTalenten methode van Danielle
Krekels komt er veel inzicht in de talenten van hoogbegaafden. Daarmee
wordt een grote bijdrage geleverd in het herkennen, erkennen én inzetten
daarvan in de werkomgeving.
2 Rianne van de Ven
Rianne
van de Ven heeft sinds 2007 een coachpraktijk voor hoogbegaafde
volwassenen en adviseert als consultant het bedrijfsleven hoe beter om
te gaan met het thema hoogbegaafdheid. Dit doet zij naast haar parttime
dienstverband als business analist bij een grote Nederlandse bank.
Tevens is zij eigenaar van het HB-forum en organiseert zij met enige
regelmaat bijeenkomsten voor volwassenen die hoogbegaafd zijn of
vermoeden dat te zijn.
Zij levert een bijdrage aan de emancipatie van
hoogbegaafden door enerzijds aanpassing van de omgeving – in de vorm
van meer maatschappelijk begrip – en anderzijds verbetering van het
zelfbeeld en de vaardigheden van hoogbegaafde volwassenen zelf.
In
haar bedrijf coacht zij hoogbegaafden, adviseert werkgevers, is
voorzitter van de stichting Instituut Hoogbegaafdheid Volwassenen
(www.IHBV.nl), verzorgt lezingen, workshops en trainingen en bevordert
onderling contact van hoogbegaafden door een internetforum
(http://www.hb-forum.nl ) , de organisatie van HBijeenkomsten en
deelname in organisatie en financiële ondersteuning van het jaarlijkse
IQonnect weekend. Zij geeft interviews over hoogbegaafdheid in diverse
tijdschriften, en ondersteunt diverse andere HB-gerelateerde
activiteiten.
Rianne van de Ven heeft jaren geleden het concept
bedacht dat hoogbegaafde volwassenen behoefte hebben aan contacten met
andere hoogbegaafden, gecombineerd met advies. Dat bracht haar op het
idee van zogenaamde HB cafés. Zij heeft dit belangeloos opgezet en was
zelf bij deze HB cafés aanwezig om waar nodig gesprekken te voeren. Dit
bleek een groot succes, mensen kwamen uit het hele land en zelfs uit
België.
Bij de oprichting van het IHBV in 2010 schonk Rianne de naam
‘HB café’ aan het Instituut Hoogbegaafdheid Volwassenen IHBV. Daar is
het HB-café inmiddels op 7 plaatsen in Nederland een terugkerende
activiteit.
Zij levert met al deze activiteiten een zeer positieve bijdrage aan het welbevinden van hoogbegaafde volwassenen.
3 Helmer van Weelderen
Helmer
van Weelderen heeft in 2010 de LinkedIn Community “Ontdek je
Hoogbegaafdheid” opgericht. Een community die nu bijna 1000 leden telt.
Als onderdeel van deze community heeft hij in 2012 ook de subcommunity
Hoogbegaafd en Vrouw Zijn opgericht en deze aan een vrouw kado gegeven.
Deze community telt inmiddels bijna 200 leden.
Sinds 2011 werkt hij
vanuit zijn eigen bedrijf ‘Frisse Blik Advies’ aan de emancipatie en
bewustwording van onze neurodiversiteit. Om zo doende aandacht vrij te
maken voor allerlei ándere latent in de mens aanwezige buiten gewone
intelligenties. Om deze helder te krijgen én om ze alsnog een plaats te
geven.
De LinkedIn Community ‘Ontdek je Hoogbegaafdheid’ is gericht
op volwassenen die een vermoeden hebben dat ze hoogbegaafd zijn. Mensen
kunnen er drempelloos lid van worden, rondkijken, meedoen of toch weer
weg gaan. De subtitel luidt niet voor niets: Ontdek je Hoogbegaafdheid.
Bewust worden, bewust zijn, bewust doen! Vanuit die insteek hoopt deze
LinkedIn Groep toe te werken naar een grootschaliger bewustwording op
dit vlak. Helmer noemt zichzelf een ‘neuronoom’. En hij wil zich daarmee
puur op de scheppende levensenergie in de mens zélf richten die in
beginsel bij iedereen reeds in overvloed aanwezig is. Daarmee wil hij
zich ook pál tegenover de econoom positioneren die juist uitgaat van het
geld (i.c. gestolde menselijke energie) en continue schaarste in de
systemen waar wij als mens onderdeel van uitmaken. Het is Helmer van
Weelderen’s persoonlijke missie om zoveel mogelijk mensen die vanwege
hun buiten-gewone intelligentie een stagnatie in hun persoonlijke
ontwikkeling hebben opgelopen zo vroeg mogelijk in hun leven alsnóg in
hun element te brengen.
Door al zijn opgedane inzichten hierover
breeduit te communiceren hoopt hij dat hoogbegaafden elkaar onderling
beter zullen gaan vinden, dat zijn hij eigen “neurale gebruiksaanwijzing
beter zullen door kunnen krijgen en dat zij beter met hun
hoogbegaafdheid kunnen leren omgaan.
Want statistisch gezien zijn
enkele honderdduizenden mensen in Nederland hoogbegaafd. En is slechts
een klein deel daarvan is zich wérkelijk bewust van zijn neurale
geaardheid het enorme potentieel wat dit met zich mee kan brengen.
Voor
zijn inspanningen om hoogbegaafde volwassenen meer tot zichzelf te
brengen – opdat ze van daaruit beter kunnen functioneren in onze
samenleving, wordt Helmer van Weelderen genomineerd voor een Award in de
categorie ‘Werk’.
Categorie Maatschappij
1 Lavinia Meijer
Lavinia
Meijer is ongetwijfeld Nederlands best bekende harpiste en zette de
harp als veelzijdig solo-instrument op de kaart. Zij is de winnares van
vele awards, waaronder de Nederlandse muziekprijs in 2009 en de Edisons
Publieksprijs voor klassieke muziek in 2012. Juist omdat alle meisjes om
haar heen piano speelden, koos Lavinia voor de harp. Haar drang om de
beste te zijn overwon haar verlegenheid en faalangst en ze slaagde cum
laude voor haar bachelor en master aan het conservatorium. Hierna
speelde ze onder andere voor het Residentie Orkest en het Seoul
Philharmonisch Orkest.
Als kind twijfelde ze aan haar intelligentie,
maar haar basisschoolleraar had het vermoeden dat ze hoogbegaafd was
waarop ze een IQ-test deed. Uit deze test bleek dat ze hoogbegaafd was.
Met het TV-programma Pavlov ging ze verder op onderzoek uit en ontdekte
dat haar visuele inzichten, waarmee ze in het toppercentiel van 99,6
zat, een grote invloed hebben op hoe ze muziek maakt. Op latere
leeftijd wilde ze weten of ze dit nog steeds was, dus deed ze de Mensa
toelatingstest. Ook hier scoorde ze weer hoog en werd ook lid van de
vereniging Mensa. Hoewel ze haar hoogbegaafd zijn, in haar eigen
woorden, niet van de daken schreeuwt, schaamt ze zich er ook niet voor.
Zij experimenteert met verschillende kunstvormen, wil zich niet in een
hokje laten zetten en komt regelmatig met vernieuwende projecten.
Lavinia Meijer is een goed voorbeeld van een hoogbegaafd persoon die het maatschappelijk ver geschopt heeft.
2 Peter Riezebos
Tijdens
zijn schooltijd stond Peter Riezebos niet bepaald bekend als ‘de beste
student van de klas’. Hij ging regelmatig de confrontatie aan met zijn
leerkrachten, die vonden dat hij beter zijn best moest doen, en Peter
werd hierdoor vaak de klas uitgezet. Dit was vooral wegens
gedragsproblemen vanuit het niet begrijpen van lesstructuren of het niet
accepteren hiervan. Het conflict met de docent had vaak ethische
motieven. Daarbuiten had hij sterk behoefte aan flexibiliteit en
proactieve participatie, in plaats van de destijds dominante passieve
variant.
Hij kreeg een MAVO-advies. Zijn schoolprestaties waren
gemiddeld, echter sociaal emotioneel zouden er problemen zijn, aldus de
meester destijds. Dit valt nu te betwijfelen, maar kwam destijds vooral
voort uit de continue conflicten, het dagelijks op de gang moeten staan
en problematiek met sociale interactie. Na de MAVO lukt het Peter niet
een vervolgopleiding af te maken. Uiteindelijk verlaat hij depressief
het schoolsysteem. Tijdens zijn therapie wordt bij Peter o.a. ADHD
vastgesteld. Hij begint weer aan een onderwijstraject en deed 4
propedeuses, 3.5 bachelor, het honneursprogramma voor excellente
studenten, 3 masters, 2 extra minors, een extra premaster en nog wat
extra curriculaire pakketten. Binnen sommige modules, deed hij alle
vrije keuzemodules en m.b.t. zijn bachelors heeft hij voor iedere
diploma ruimschoots meer studiepunten behaalt. Hij haalt niet alleen
meer dan 800 studiepunten, hij is ook extra-curriculair druk bezig. Hij
is lid van vele commissies en verenigingen en is politiek en
maatschappelijk betrokken. Voor zijn uitzonderlijke prestaties ontving
hij een extra certificaat van de rector van de Universiteit Twente.
De
tijdens zijn studie opgebouwde internationale connecties en opgedane
internationale ervaringen, waaronder een onderzoek aan Harvard, breiden
zich na zijn studies verder uit. Zo is Riezebos momenteel bezig met een
PhD. onderzoek naar onderwijstechnologie bij de East China Normal
University (ECNU) in Shanghai. Als hij hier mee klaar is zal hij de
eerste westerling zijn die promoveert aan de ECNU.
Peter Riezebos is een schoolvoorbeeld van een intelligent iemand die niet tot zijn recht kwam in het onderwijssysteem.
Wat hij ons laat zien is dat het mogelijk is om op te klimmen van de MAVO tot Harvard en verder.
3 Philip Freriks
Philip
Freriks is de afgelopen jaren met name bekend geworden in zijn rol van
TV-presentator van diverse programma’s die geassocieerd worden met
slimheid en intelligentie. Mede dankzij zijn eigen wijze van presenteren
slaagt hij er in deze begrippen op een onbezorgde en onbezwaarde wijze
onder de aandacht van de mensen te brengen. Het meest bekend van hem
zijn in deze “het Groot Dictee der Nederlandse Taal” en de TV-quiz “De
slimste mens van Nederland”. Bij zijn presentatie van “het Groot Dictee
der Nederlandse Taal” weet hij de mensen thuis mee te nemen in een
intellectuele uitdaging. Het TV-programma “De slimste mens van
Nederland” is mede door hem meer dan een quiz, het is een programma
waarin op een luchtige wijze aandacht wordt gevraagd voor het feit dat
er verschillen zijn tussen de mensen en dat het om meer gaat dan alleen
simpele feitenkennis. De opmerkelijke titel “de slimste mens” roept bij
een groot publiek de associatie op dat er zoiets bestaat als de slimste
mens. In feite wordt met deze naam een publiek getrokken dat geboeid
raakt door de subjectieve associaties van slim; bedachtzaam,
intelligent, schrander, verstandig, uitgeslapen, gewiekst etcetera. Zijn
wijze van presenteren brengen deze begrippen op een laagdrempelige
wijze in de huiskamer, relativerend, luchtig en laagdrempelig waarbij de
kijker uitgedaagd wordt mee te doen en na te denken over “slim zijn”.
Het begrip “slim zijn” kan maatschappelijk gezien nog steeds verder
worden uitgebouwd als een begrip dat op positieve wijze geassocieerd
wordt met waardering, ontwikkeling van talent, persoonlijke
ontwikkeling. Philip draagt bij aan het uitbouwen van de positieve
verbindingen tussen de elementen die met slimheid en een hoge
intelligentie te maken hebben.
Door deze bijdrage aan het maatschappelijke bewustzijn wordt Philip Freriks genomineerd voor een award.
Categorie Onderwijs
1 Anita Wuestman
Anita
Wuestman is de oprichter en drijvende kracht achter SquibS, een
organisatie die hoogbegaafde jongeren bij elkaar brengt en activiteiten
met ze organiseert. Het verkeren in een peer-omgeving is voor alle
kinderen, jongeren en (jong)volwassenen heel belangrijk. Hoogbegaafden
hebben een kleine peer-groep en daarom zijn initiatieven als SquibS
onontbeerlijk voor deze jongeren om hun “soortgenoten” te kunnen
vinden. Anita is een kleine zelfstandige met een bedrijf (
Hoog-Begaafdheid ) dat zich specialiseert in professionalisering van
onderwijs aan hoogbegaafde leerlingen, alsmede coaching van hoogbegaafde
kinderen en jongeren. Zij is oprichter van de beroepsvereniging van
ECHA Specialists in Gifted Educatie, ECHA-Nederland.
Zij zet zich al
bijna 20 jaar in voor hoogbegaafde kinderen en jongeren in het
onderwijs. Dat begon op een kleindorpse basisschool toen bleek dat het
lang niet vanzelfsprekend is dat hoogbegaafde jongeren de kans krijgen
om zich tot autonome, onderzoekende en creatieve individuen te
ontwikkelen. Het bracht haar de afgelopen jaren met een groep
hoogbegaafde middelbare scholieren naar Münster, Dubai en Beijing om
daar traditionele academische conferentiezalen te ontroeren met
schitterende, inspirerende en persoonlijke presentaties door de jongeren
zelf.
Mede dankzij haar komen een aantal voormalig depressieve
hoogbegaafde jongeren hun bed weer uit om hun verhaal te vertellen,
krijgen zowel onder- als toppresteerders een podium om zichzelf in hun
kracht te laten zien, organiseren basisschoolkinderen zelf meetings met
hoogleraren en vormen zij een hechte groep die samen een breed scala aan
activiteiten ontplooien. Zij is mede-ontwikkelaar van de zelfsturende
onderzoeksaanpak: Jonge Speurders, op Expeditie met Zoekie. Leerlingen
starten aan de hand van hun Avatar Zoekie een expeditie naar zichzelf
(wie ben ik en wat kan ik) en gaan vervolgens zelfstandig op onderzoek
aan de hand van een zelf gekozen vraag. De aanpak Jonge Speurders, op
Expeditie met Zoekie is het fundament voor Talentbeleid en
professionalisering op scholen van SKBG-Cluster Voorst.
Het gaat haar
niet om schoolcijfers, citotoetsen of IQ-testen, het gaat haar om het
ontwikkelen van zelfstandige individuen die hun talent inzetten voor wat
hem/haar persoonlijk motiveert, of dat nu gaat om promoveren, zingen,
gamen of reizen, omdat ze gelooft dat een onbenutte intrinsieke
motivatie nooit tot echt geluk en echte autonomie leidt.
2 Dorien Kok
Dorien
Kok werkt als zelfstandige met een bedrijf (I-Carus) waar kinderen en
hun ouders worden geholpen als onderwijs en het kind niet bij elkaar
passen. Zij coacht en traint leerlingen met leerproblemen,
gedragsproblemen, ontwikkelingsproblemen en begaafdheid. Zij begeleidt
ouders met bijzondere kinderen en zij geeft trainingen aan scholen. Haar
droom is het opzetten van een school waar alle kinderen welkom zijn,
mét hun bijzonderheden. Deze zgn. “Omniumschool” wordt met input van
allerlei experts ontwikkeld en staat inmiddels op het Plan van Scholen
in Almere. http://Omniumschool.nl
Naast haar bedrijf zet Dorien zich
in voor onderzoek en kennisverspreiding over het kind met een
ontwikkelingsvoorsprong. Met haar onderzoeksgroep stichting “360 graden
view” heeft ze o.a, voortgekomen uit de werkgroep Excellentie voor het
Ministerie van Onderwijs, onderzoeksresultaten kunnen presenteren over
heeft ze het belang van vroegsignalering op de kaart gezet voor deze
kwetsbare groep kinderen. Niet alleen het onderpresteren is het issue,
ook het trekken van verkeerde conclusies over een kind omdat veel
scholen niet weten hoe en wat ze moeten signaleren en hoe ze die
signalen moeten lezen. Dorien heeft, samen met collega’s uit het hele
land, vele uren gestoken in de website Ontwikkelingsvoorsprong.info die
een duidelijk startpunt is geworden betreffende vroegsignalering en
ontwikkelingsvoorsprong. Tijdens haar voorzitterschap van 360grView
stond ook het consultatiebureausysteem voor signaleren (van
Wiechenschema) hoog op de agenda. Website: 360grView.nl
Dorien is
een sterke verbinder van ouders met andere ouders, onderzoekers met
doelgroepen, experts met novicen…. Ze twittert en post vaak en ook als
je “live” contact met haar zoekt, vindt Dorien altijd wel even tijd om
je te woord te staan. Ze speelt een actieve rol richting het starten van
onderzoek en het verspreiden van informatie via haar kindercoachblog
(website: Kindercoachblog.nl)
Als Dorien Kok iets voor elkaar
wil krijgen, dan gaat ze er helemaal voor. Haar gedrevenheid gebruikt ze
ten goede van het kind. Startpunt voor haar is het eigen verhaal van
ieder van haar 3 hoogbegaafde kinderen.
3 Maja Vermeulen-Heinsius
Als
persoonlijk begeleider van leerlingen op het Zuyderzee college in
Emmeloord heeft zij meerdere mensen onder haar hoede genomen. Zij heeft
hen geleerd over intelligentie, over omgaan met mensen, maar ook jezelf
te leren kennen. Hoe intelligentie een last, een gift, een beperking en
een talent kan zijn. Door haar inspirerende, persoonlijke en
persoonsgerichte aanpak kijken mensen, oud-leerlingen en inmiddels
volwassen, met zeer veel waardering terug op haar bijdrage in hun
persoonlijke ontwikkeling.
Het onderwijs opent de deuren voor vele mensen, zij heeft individuele mensen geholpen naar binnen te stappen.
Zij
keert zich niet af van leerlingen met accenten van agressiviteit,
autisme of vermoede hoog-intelligentie. De persoonlijke verhalen over
haar zijn een voorbeeld voor anderen die in het onderwijs werkzaam zijn
en een stapje extra doen voor leerlingen/studenten met wie het even niet
zo goed gaat. Mensen moeten nu eenmaal leren zichzelf te zijn en de
interactie aan te gaan met anderen. Dat is een leerproces dat ingevuld
wordt door een docent die “de extra mile doet”.
Inmiddels is zij
gepensioneerd. Deze award is de uiting van waardering voor al haar
inspanningen om leerlingen met talenten te motiveren deze te gebruiken.